Πλάτων – Αριστοτέλης – Αισθητική

Ωραίο δεν είναι εκείνο που «μοιάζει» ωραίο, δεν είναι ούτε το «χρήσιμο», ούτε το «ωφέλιμο» ή το ευχάριστο στην δράση και την ακοή. Το ωραίο δεν υπάρχει σε τούτο τον κόσμο, αλλά στον κόσμο των ιδεών. Πλάτων εν όψει και είναι τόσο χαρακτηριστικός! Πράγματι, κατά την άποψή του, σε τούτο τον κόσμο, που είναι προσιτός με την αισθητηριακή αντίληψη, βασιλεύει η πολυμορφία. Εδώ όλα αλλάζουν και περνούν. Ενώ, το ωραίο, γενικά, το ωραίο σαν ιδέα, ούτε γεννιέται ούτε αφανίζεται. Υπάρχει έξω από τόπο και χρόνο, και του είναι ξένη η κίνηση και η αλλαγή. Ο Πλάτων λέει, οτι μιας και η ομορφιά έχει υπεραισθητό χαρακτήρα, γι’ αυτό δεν είναι προσιτή με τα αισθήματα, μα με το νου. Οντας «ομοιόμορφο με τον εαυτό του», το ωραίο βρίσκεται στο με τη νόηση μονάχα προσιτό βασίλειο των υπερκόσμιων ιδεών.

Δηλαδή η έννοια της ομορφιάς στον Πλάτωνα αναπτύχθηκε σε μυστικιστικά ιδεαλιστικό πλάνο. Είναι οπαδός της θεωρίας της μίμησης και η τέχνη δεν έχει γνωστική αξία. Κατ’ αυτόν η τέχνη είναι απατηλή, ψεύτικη και παρεμποδίζει τη γνώση του πραγματικά αληθινού κόσμου. Η Μούσα, λέει, πρέπει να παρέχει την «ευαρέσκειά της όχι στους πρώτους τυχόντες, αλλά στους πιο εξαιρετικούς και σε κείνους που έχουν αρκετά διαπαιδαγωγηθεί», μια αληθινά αριστοκρατική άποψη.

Κι έρχεται ο Αριστοτέλης μαθητής του Πλάτωνα να ασκήσει εξονυχιστική κριτική στη θεωρία του και στη φιλοσοφία του, με μια κοσμοθεωρία που ταλαντεύεται ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό, κλίνοντας σε τελευταία ανάλυση προς τον ιδεαλισμό. Στο έργο

του «Περί Ποιητικής» αναφέρεται στον Ομηρο και είναι το πιο σπουδαίο θεωρητικό ντοκουμέντο, αλλά και αυθεντικό τεκμήριο για την εξέλιξη της ελληνικής τέχνης. Αναζητά τον αντικειμενικό νόμο του ωραίου. Αντίθετα με τον Πλάτωνα, τον αναζητά όχι στον υπεραισθητό, αλλά στον πραγματικό κόσμο. Η ομορφιά είναι αντικειμενικά υπαρκτή ποιότητα, ιδιότητα που έχουν τα ίδια τα αντικείμενα, τα πράγματα. Στα «Μεταφυσικά» λέει : “Tα σπουδαιότερα γνωρίσματα του ωραίου είναι: συμμετρία (στο χώρο), αναλογία και ενάργεια». Στο «Περί Ποιητικής» προσθέτει την ακεραιότητα και ενότητα στην πολυμορφία, ενώ προσπαθεί να προσδιορίσει τη σχέση της ομορφιάς με το καλό. «Το καλό πάντοτε εκφράζεται σε κίνηση, ενώ το ωραίο μπορεί να υπάρχει και σε ακίνητα πράγματα», συνεχίζει. Ενδιαφέρεται πριν απ΄όλα για τα τυπικά γνωρίσματα της ομορφιάς. Ερμηνεύοντας το πρόβλημα του ωραίου, βασικά, στέκει σε υλιστικές θέσεις.

Για τον Αριστοτέλη το ηθικό ιδανικό είναι «θεωρητική λειτουργία του νου» που δεν επιδιώκει κανένα πρακτικό σκοπό. Η αρχαία Ελληνική αισθητική σκέψη στο έργο του έφτασε στο κατακόρυφό της.

Ιδεαλισμός και Υλισμός, απόψεις και θέσεις που ταξιδεύουν στους αιώνες!

Α.Π
 Λαμπαterre Βlog

Βοηθητικές Πηγές

• Βικιπαίδεια
• Εγκυκλοπαίδεια «Δομή»