Ένα κλικ αρχίζει να απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους ανθρώπους κάθε ηλικίας και ιδίως τους νέους. Πρόκειται για το κλικ στην ένδειξη που μας προστάζει να κοινοποιήσουμε την παρουσία μας...
Το check in… “Για ένα check in ζούμε”, πόσες φορές έχουμε ακούσει τούτη τη φράση σε παρέες ανάμεσα σε ζευγάρια, φίλους και γνωστούς; Άλλοι θα βγάλουν και φωτογραφίες για να συνοδέψουν το check in και θα μετρούν like καθόλη τη διάρκεια της βραδιάς, αποβλακωμένοι στην οθόνη του έξυπνου κινητού τους. Μπορεί να μας αποκαλύψει κάτι αυτό για την ανθρώπινη συμπεριφορά ;
Ναι, μπορεί κι αυτό που μας αποκαλύπτει είναι ότι δεν κάνουμε τίποτα χωρίς την ελπίδα της κοινοποίησης. Πράγματι, υπάρχουν πολλά παραδείγματα αν το καλοσκεφτούμε. Μελετώ τα κείμενα ενός φιλοσόφου για να έχω να λέω ότι τον διάβασα, ταξιδεύω για να πω ότι ταξίδεψα – διαφορετικά δεν θα το έκανα μονάχα για την “οπτική ευχαρίστηση”, θα πει ο Πασκάλ. Επιτρέψτε μου εδώ την αναφορά σε ένα ανέκδοτο, από αυτά που λέει συχνά ο Ζίζεκ:
Το ανέκδοτο αφορά έναν φτωχό χωριάτη, ο οποίος θα βρεθεί έπειτα από ένα ναυάγιο σε ένα νησί μόνος μαζί με την Cindy Crawford. Αφού κάνουν έρωτα, αυτή τον ρωτάει πώς του φάνηκε. “Τέλεια, αλλά για να ολοκληρώσω την απόλαυση μου, θα ήθελα κάτι ακόμα. Θέλω να ντυθείς σαν τον κολλητό μου, να βάλεις παντελόνι και να ζωγραφίσεις ένα μουστάκι στο πρόσωπο σου. Θα μπορούσες να το κάνεις αυτό για εμένα;” Τη διαβεβαιώνει μάλιστα για να προλάβει την αντίδραση της ότι δεν πρόκειται για κάποια διαστροφή ή κάτι τέτοιο. Εν’ολιγοις το κάνει, αυτός την πλησιάζει, της δίνει μια φιλική αγκωνιά στα πλευρά και της λέει, με το γνωστό ύφος που συναντάμε συχνά σε αντρικές παρέες: “Φίλε, δεν θα το πιστέψεις, πριν λίγο πήδαγα τη Cindy Crawford!”… Από το σεξ μέχρι τη επιδίωξη της γνώσης και από εκεί μέχρι τη διασκέδαση, δεν κάνουμε τίποτε δίχως αυτή την ελπίδα της κοινοποίησης. Τολμηρή γενίκευση, αλλά θα βαδίσουμε σε τούτη τη γενίκευση για λόγους που αφορούν σε σημαντικό βαθμό το κείμενο.
Τι μαρτυρά αυτή η ανάγκη για κοινοποίηση;
Μήπως μας δείχνει την καθοριστική σημασία που έχει
για τη ζωή μας η ιδέα του άλλου για εμάς;
Πάλι θα αναφερθώ στον Πασκάλ, ο οποίος θα σημειώσει ότι: “δεν αρκούμαστε στη ζωή που έχουμε μέσα μας και στο ξεχωριστό μας Είναι, θέλουμε να ζούμε μέσα στην ιδέα των άλλων για μια φανταστική ζωή και πασχίζουμε να το επιδεικνύουμε [...].
Δεν μπορούμε να ζήσουμε δίχως αυτήν την ιδέα του άλλου για εμάς. Η ζωή μας βασίζεται στο βλέμμα του άλλου. Σε άλλο σημείο ο Πασκάλ θα πει: “είμαστε τόσο φαντασμένοι, ώστε θα θέλαμε να μας μάθουν απανταχού της γης [...] και είμαστε τόσο ματαιόδοξοι, ώστε η εκτίμηση πέντε ή έξι ανθρώπων που μας περιβάλλουν μας διασκεδάζει και μας ικανοποιεί”.
Αν θέλαμε να προσαρμόσουμε το κείμενο του Πασκάλ στα δεδομένα αυτού εδώ του κειμένου θα λέγαμε ότι τα like 20-50 ή 100 φίλων μας στο Facebook μας διασκεδάζουν και μας ικανοποιούν τόσο μα τόσο πολύ και αυτό ακριβώς είναι αποτέλεσμα της ματαιοδοξίας, που είναι τόσο βαθια ριζωμένη μέσα μας. Ματαιοδοξία που αποσκοπεί στον θαυμασμό του άλλου.
Αλήθεια, γνωρίζετε πολλούς που δεν θα ήθελαν να τους θαυμάζουν; Μα ακόμη κι αν κάποιος πει πως “όχι, οι πράξεις μου δεν αποσκοπούν στον θαυμασμό, δεν έχουν οδηγό τη ματαιοδοξία και την έπαρση”, στην πραγματικότητα το λέει για να κερδίσει το θαυμασμό μας και να πούμε “ορίστε ένας άνθρωπος που δεν αναζητά την δόξα! Πόσο τον θαυμάζω!”. Τόσο ριζωμένη είναι η ματαιοδοξία μέσα μας. Τόσο ώστε καμία σημασία δεν έχει αν πάω διακοπές στη Μύκονο χωρίς να το μάθει κανείς. Η αναφορά στο περιβόητο νησί δεν είναι τυχαία και ασφαλώς κρύβει μια δόση ειρωνίας. Καμία σημασία δεν έχει αν το βράδυ βγω στο τάδε μαγαζί, αν δεν γίνει λόγος γι αυτό -” για το check in ήρθαμε” λένε πολλοί “για πλάκα”. Καμία πλάκα βεβαίως δεν υπάρχει. Θέλουμε να μας συζητάνε, να μιλάνε για εμάς. Ακόμη και εκείνοι, και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου, που έφτασαν να κατακρίνουν τούτη τη λειτουργία του check in, το κάνουν βεβαίως για να μιλήσουν οι άλλοι γι αυτήν τη στάση τους. Κι εγώ γράφω τούτη τη στιγμή αυτό το κείμενο με τη φιλοδοξία να το διαβάσεις, να συμφωνήσεις, να το κρίνεις, να το απορρίψεις, σε κάθε περίπτωση να το σκεφτείς, ίσως να το συζητήσεις, ίσως να κάνεις αναφορά στο όνομα μου.
Ας σκεφτούμε και κάτι τελευταίο για το check in. Δεν είναι λίγες οι φορές που με τον έναν ή το άλλο τρόπο ανακαλύπτεις πως αυτή/-ος που κάνει check in στο Χ μαγαζί, στην πραγματικότητα είναι σπίτι του και κάνει κάτι άλλο. Τι συμβαίνει εδώ; Θα προσπεράσω πολύ γρήγορα το γεγονός ότι αρέσει πολύ στους ανθρώπους να φτιάχνουν ιστορίες και αυτό διότι βαριούνται την πραγματικότητα, πλήττουν μέσα στην καθημερινή τους ζωή. Ας το αφήσουμε στην άκρη αυτό για να περάσουμε σε κάτι άλλο που μπορεί να μάρτυρα πολλά για την εποχή, στην οποία ζούμε. Τι γίνεται λοιπόν όταν είμαι σπίτι, μπορεί να δουλεύω, να έχω να ολοκληρώσω μια εργασία ή οτιδήποτε και δηλώνω στο Facebook ότι βρίσκομαι σε ένα ακριβό εστιατόριο και περνάω καλά, για παράδειγμα. Ουσιαστικά παραχωρώ την απόλαυση μου στον Άλλο, ενώ μένω απασχολημένος με τη δουλειά μου. Είναι σαν να απολαμβάνει το Facebook και όσοι βλέπουν την κοινοποίηση για εμένα. Απολαμβάνει κάποιος άλλος για εμένα. Πρόκειται για την έννοια της διαπαθητικότητας το αντίθετο της διαδραστικότητας, ότι δηλαδή “είμαι παθητικός μέσω του Άλλου”. Αυτό μπορεί να μας επιστρέφει και πάλι στη μεγάλη σημασία που έχει η ιδέα του άλλου για εμάς. Μπορεί όμως να προσθέτει και κάτι ακόμα. Κάτι που έχει να κάνει με την ψευδο-δραστηριότητα και μπορεί να μας οδηγήσει με έναν τρόπο στην πολιτική. Θα κλείσω παραθέτοντας κάποια λόγια του Ζίζεκ :
“[...] Σε ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης προοδευτικής πολιτικής, ο κίνδυνος δεν είναι η παθητικότητα αλλά η ψευδο-δραστηριότητα, η συνεχής παρόρμηση για δράση και συμμετοχή [...]. Ενάντια σε αυτή τη διαπαθητικότητα, όπου δραστηριοποιούμαστε συνεχώς προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι τίποτε δε θα αλλάξει πραγματικά, το πρώτο αληθινά κρίσιμο βήμα είναι να αποσυρθούμε στην παθητικότητα και να αρνηθούμε τη συμμετοχή. Αυτό το πρώτο βήμα ξεκαθαρίζει το έδαφος για την αληθινή δράση, για μια πράξη η οποία όντως θα επιφέρει την αλλαγή στις συντεταγμένες του πολιτικού σκηνικού”.
Αλήθεια, γνωρίζετε πολλούς που δεν θα ήθελαν να τους θαυμάζουν; Μα ακόμη κι αν κάποιος πει πως “όχι, οι πράξεις μου δεν αποσκοπούν στον θαυμασμό, δεν έχουν οδηγό τη ματαιοδοξία και την έπαρση”, στην πραγματικότητα το λέει για να κερδίσει το θαυμασμό μας και να πούμε “ορίστε ένας άνθρωπος που δεν αναζητά την δόξα! Πόσο τον θαυμάζω!”. Τόσο ριζωμένη είναι η ματαιοδοξία μέσα μας. Τόσο ώστε καμία σημασία δεν έχει αν πάω διακοπές στη Μύκονο χωρίς να το μάθει κανείς. Η αναφορά στο περιβόητο νησί δεν είναι τυχαία και ασφαλώς κρύβει μια δόση ειρωνίας. Καμία σημασία δεν έχει αν το βράδυ βγω στο τάδε μαγαζί, αν δεν γίνει λόγος γι αυτό -” για το check in ήρθαμε” λένε πολλοί “για πλάκα”. Καμία πλάκα βεβαίως δεν υπάρχει. Θέλουμε να μας συζητάνε, να μιλάνε για εμάς. Ακόμη και εκείνοι, και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου, που έφτασαν να κατακρίνουν τούτη τη λειτουργία του check in, το κάνουν βεβαίως για να μιλήσουν οι άλλοι γι αυτήν τη στάση τους. Κι εγώ γράφω τούτη τη στιγμή αυτό το κείμενο με τη φιλοδοξία να το διαβάσεις, να συμφωνήσεις, να το κρίνεις, να το απορρίψεις, σε κάθε περίπτωση να το σκεφτείς, ίσως να το συζητήσεις, ίσως να κάνεις αναφορά στο όνομα μου.
Ας σκεφτούμε και κάτι τελευταίο για το check in. Δεν είναι λίγες οι φορές που με τον έναν ή το άλλο τρόπο ανακαλύπτεις πως αυτή/-ος που κάνει check in στο Χ μαγαζί, στην πραγματικότητα είναι σπίτι του και κάνει κάτι άλλο. Τι συμβαίνει εδώ; Θα προσπεράσω πολύ γρήγορα το γεγονός ότι αρέσει πολύ στους ανθρώπους να φτιάχνουν ιστορίες και αυτό διότι βαριούνται την πραγματικότητα, πλήττουν μέσα στην καθημερινή τους ζωή. Ας το αφήσουμε στην άκρη αυτό για να περάσουμε σε κάτι άλλο που μπορεί να μάρτυρα πολλά για την εποχή, στην οποία ζούμε. Τι γίνεται λοιπόν όταν είμαι σπίτι, μπορεί να δουλεύω, να έχω να ολοκληρώσω μια εργασία ή οτιδήποτε και δηλώνω στο Facebook ότι βρίσκομαι σε ένα ακριβό εστιατόριο και περνάω καλά, για παράδειγμα. Ουσιαστικά παραχωρώ την απόλαυση μου στον Άλλο, ενώ μένω απασχολημένος με τη δουλειά μου. Είναι σαν να απολαμβάνει το Facebook και όσοι βλέπουν την κοινοποίηση για εμένα. Απολαμβάνει κάποιος άλλος για εμένα. Πρόκειται για την έννοια της διαπαθητικότητας το αντίθετο της διαδραστικότητας, ότι δηλαδή “είμαι παθητικός μέσω του Άλλου”. Αυτό μπορεί να μας επιστρέφει και πάλι στη μεγάλη σημασία που έχει η ιδέα του άλλου για εμάς. Μπορεί όμως να προσθέτει και κάτι ακόμα. Κάτι που έχει να κάνει με την ψευδο-δραστηριότητα και μπορεί να μας οδηγήσει με έναν τρόπο στην πολιτική. Θα κλείσω παραθέτοντας κάποια λόγια του Ζίζεκ :
“[...] Σε ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης προοδευτικής πολιτικής, ο κίνδυνος δεν είναι η παθητικότητα αλλά η ψευδο-δραστηριότητα, η συνεχής παρόρμηση για δράση και συμμετοχή [...]. Ενάντια σε αυτή τη διαπαθητικότητα, όπου δραστηριοποιούμαστε συνεχώς προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι τίποτε δε θα αλλάξει πραγματικά, το πρώτο αληθινά κρίσιμο βήμα είναι να αποσυρθούμε στην παθητικότητα και να αρνηθούμε τη συμμετοχή. Αυτό το πρώτο βήμα ξεκαθαρίζει το έδαφος για την αληθινή δράση, για μια πράξη η οποία όντως θα επιφέρει την αλλαγή στις συντεταγμένες του πολιτικού σκηνικού”.
Πάνος Παναγιώτου
ΠΗΓΗ
dubiumn.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου